عقـــــل بنـــموده بـــه دانشـــــــکده ي خـــاطــر تـــو ــ راي هـــاي هــــمه را فـــکر صـــواب انــدازی (والــه هروی)

سه‌شنبه، مرداد ۰۸، ۱۳۹۲

انتقال خون درگاوها

انتقال خون درگاوها 
BLOOD TRANSFUSION IN CATTLE
   انتقال خون برای گاوهاي که به کم خونی مزمن، ضیاع فعال وشدید خون بعد ازتصادمات و جراحی هاي سنگین و گاوهاي که به کاهش ترمبوسایت ها/ thrombocytopenia مواجه اند، مي تواند حیات بخش باشد. همچنان با انتقال خون مي توان گوساله هاي نوزاد ناتوان را به وسیله مواد معافیتی/ immunoglobulins حیوان صحتمند تقویت نمود.
دربرخی موارد فوری باوجود نیاز جدی به انتقال فعال خون، درکلینیک هاي حیوانی کشورما انتقال خون طورمشروط یا قطعی انجام نمي پذیرد، ویا حتی ازسوی برخی داکتران وترنری نهی مي شود.
درخیلی موارد شاید تنها دلیل انتقال نکردن خون ترس ازعاقبت آنچه خطر ناسازگاری حیوان و تفاوت گروپ هاي خون ویا سایرعوامل باشد. گاهی هم نا آشانا بودن با روش انتقال موفقانه خون ویا هم دردسترس نبودن گاوتمویل کننده خون وسایردشواری ها، ازجمله موانع استفاده ازاین روش معالجوی مفید درکلینیک هاي حیوانی بوده است.
اگرازحقیقت نگذریم، با توجه به مشکلات کارساحوی انتقال خون درگاوها کار نسبتآ دشوارهم است. زیرا، انتقال خون در گاوها به طورهمزمان، سریع و بدون آلودگی صورت مي گیرد. درشرایط کلینیک ویا کارساحوی، دسترسی به وسایل لازم، حیوان تمویل کننده و دستیار کار آزموده از موارد ضروری به حساب مي آیند، که گاهی با نبود هر کدام ازموارد فوق کار انتقال خون دشوار مي شود.
اما با توجه به دشواری هاي موارد کلینیکی و معالجوی گاوها، اگر مواد و وسایل ضروری فراهم باشد، انتقال خون گاوها در هر گونه شرایط ساحوی قابل اجرا است.
با توجه به مفید بودن عملیه به ویژه درشرایط فوری و حساس برای نجات جان یک گاوشیری، کاری ویا نسلیبا ارزش، داشتن مهارت و تجربه انتقال فوری خون به حیوان نیازمند ازضرورت های طبابت حیوانی به حساب مي آید، که هر داکتر معالج باید مهارت وامکانات لازم آنرادراختیار داشته باشد.
گاوتمویل کننده خون / The donor cow :
   داشتن یک یا چند گاو تمویل کننده از شرط هاي اساسی انتقال خون درگاوها است. تمویل کننده خون باید بالغ وصحتمند باشد. گاو باید از امراض مدهش ازجمله (BLV) bovine leukemia virus وآلودگی با ویروس مقاوم اسهال ویروسی گاوها/ bovine virus diarrhea virus (BVDV)، عاری باشد. مرحله شیردهی ویا بارداری برای گاوتمویل کننده مهم نیست. اما به گاو صحتمندی که درختم مرحله تولید سالیانه قرارد دارد، ترجیح داده مي شود.
روش خون گیری
درگاوها ضرورت به تعین گروپ خون خیلی به ندرت پیش مي آید. زیرا، گاوها گروپ های متعدد خون دارند وتعین گروپ خون تنها زمانی ضروری پنداشته مي شود، که گاو بیمار به دریافت مکررخون نیازمند باشد. با این وجود انتقال خون برای اولین بار مي تواند ازهر گاو سالم بدون خطرصورت گیرد. ازیک گاو صحتمند بزرگ ) kg 700 ≤( مي توان دریک زمان 4 تا 6 لیترخون وریدی دریافت نمود، بدون آن که خطری متوجه حیوان باشد.
روش خون گیری
    بهترین محل خون گیری ورید بزرگ گردن/ ژیگولار/  vena jugularisاست. ابتدا باید به یک گاو بزرگ 15 تا 25 ملی گرام زیلازین/ xylazine طور وریدی تطبیق شود، تا حیوان راحت احساس کند.
نیازاست تا حیوان تمویل کننده درچوکات قرارگیرد وسرحیوان باید محکم بسته شود، تا درمرحله خون گیری اخلال وارد نشود. بهتراست سر حیوان به وسیله فرد کمک کننده با دماغگیر ثابت نگهداشته شود.
برای آن که هر دو دست خون گیرنده باز باشد، مي توان ساحه دوی برسوم حصه پایانی گردن حیوان را با یک نوار ملایم و یا بنداژ با فشار مناسب بست، تا ورید گردن نمایان شود. بهتراست نوارگردن تا انتهاي خون گیری باز نشود، تا فشارخون وریدی افزایش داشته باشد.
وسایل خون گیری

برای جمع آوری موفقانه خون سرعت عمل شرط اساسی است. ازاینرو، سوزن خون گیری هرچه بزرگتر باشد بهتر است. به این منظورسوزن مخصوص 8 گیچ، چیزی مانند تروکار کوچک با طول 15 سانتی متر، بهترین انتخاب است. بوتل خون گیری دهن باز با ظرفیت 1 تا 2 لیترخون قبلآ با مواد ضد انعقاد خون، مانند 35 ملی لیترسودیم ستریت 20 درصد در هر لیتر/20% sodium citrate/L و یا سایر مواد ضد انعقاد خون دست داشته مانند هیپارین وغیره آماده و استفاده مي شود. 
بعد ازضد عفونی کردن ساحه مورد نظر، سوزن در جهت مخالف جریان خون طورمایل وارد ورید شده وسر دیگر آن وارد بوتل خون گیری مي شود. برای تخلیه هوای بوتل بهتر است سربوتل نیمه بازنگه داشته شود. درزمان جمع آوری خون باید دقت شود درحالیکه خون درجوار بوتل جریان مي نماید، بوتل به آهستگی و طور دوامدار چر خانده شود. تا همزمان با جمع آوری، خون با مواد ضد انعقاد مخلوط شود.
با این روش مي توان 2 تا 6 لیترخون را درمدت 10 دقیقه جمع آوری نمود.
بعد ازجمع آوری مقدارمعین خون، باید به ترتیب ابتدا نوار انسداد رگ گردن حیوان باز و بعد سوزن خون گیری از رگ خارج شود. بعد برای مدت 2 دقیقه روی جای سوزن با فشار مناسب تا توقف جریان خون محکم گرفته شود.
 برای حیوانات بزرگ سیت هاي خون گیری تجارتی هم موجود است، اما در تناسب با سیت خون گیری دست ساز استفاده ازسیت هاي تجارتی خیلی زمان گیر مي باشد.
انتقال خون به حیوان گیرنده
    همزمان که ازگاوتمویل کننده خون جمع آوری مي شود، حیوان دریافت کننده نیزباید آماده شود. برای این منظور، بعد ازاقدامات مناسب برای آرام ساختن و مهارحیوان، ازطریق ورید گردن سیت خون رسانی با سوزن 14 گیج به گاوگیرنده وصل مي شود. انتقال خون به وسیله سیت خون رسانی مخصوص مجهز با فیلتر به آهستگی انجام مي شود
درشرایط ساحوی، بهتر است فرد کمک کنند بوتل و یا خریطه خون را تا حد ممکن بالا نگهدارد.
درشرایط ویژه سیت هاي خونرسانی انسانی ویا سیت سیروم هم مي تواند کاربرد داشته باشد. درهمه حال باید دقت شود که خون به آهستگی انتقال شود. تا از وقوع خطرهاي ممکن ازجمله ازدیاد ضربان و حمله قلبی، اختلال تنفسی و ازکار افتادن ناگهانی قلب جلوگیری شود.
دریک دوره انتقال، بهتراست خون مورد نظربا توجه به حجم آن درمدت 30 تا 120 دقیقه انتقال یابد. بهتر درتمام مدت انتقال خون حیوان زیرمراقبت هاي صحی لازم باشد.
روش انتقال خون

درآغازین مراحل انتقال خون، اگر گاو گیرنده علایم حساسیتی مانند : خارش جلدی ( باحرکات پیهم جلد وناراحتی حیوان مشخص مي شود)، نفس تنگی، تغییر فوری تعداد ضربان قلب ویا سایرعلایم حساسیتی مانند پندیگی غیرعادی ناحیه گردن را تبارز دهد، درهمچو حالات باید انتقال خون متوقف و به حیوان داروهاي ضد حساسیتی معمول /antihistamines داده شود. همزمان به گرفتن خون ازگاو تمویل کننده دومي فکر شود.
درزمان انتقال خون، تدابیرلازم ازجمله توجه به پاک بودن وسایل، فراهم بودن دارو، سامان و لوازم ضروری، داشتن یک یا دوگاو تمویل کننده صحتمند، مورد نظرمي باشد. همچنان تدابیر لازم برای آرام ساختن حیوان تمویل کننده وگاو گیرنده خون ازنکات لازم برای سهولت وسرعت عمل درانتقال خون در گاوها مي باشد. داشتن آماده گی هاي قبلی ازجمله وسایل وامکانات مخصوص همراه با مهارت لازم مي تواند انتقال موفقانه خون ونجات جان حیوان را سبب شود. 

عبدالقدیر قدیس 
8 اسد، 1392

پنجشنبه، تیر ۲۷، ۱۳۹۲

ماهی مرکب-Squid

ماهی مرکّب / Squid
به عنوان طبیب حیوان با خصوصیت های حیوانات زیادی آشنایی دارم، اما ماهی مرکّب یکی ازعجیب ترین موجودات دریا برایم بوده است.
 درحال حاضربحث هاي زیاد درمورد عجایب ماهی مرکب وجود دارد. تا جایی که برخی عجایب بدن این غول دریا به دغدغه محققان مبدل شده است. با آن هم هنوز درمورد ویژگی هاي بدن ماهی مرکّب معلومات نهایت کم است.
دانشمندان علوم حیوانی برای آن که بفهمند این موجود عجیب چطورزندگی می کند، آنرا تشریح کردند.
دراین نوشته، ما ماهی مرکب را به معرفی می گیریم و به سایر اقوام نزدیک آن از جمله هشت پا نگاهی می اندازیم.



ماهی مرکب

 همان طورکه خشکی حیوانات بزرگ عجیب را درخود جا داده است، دریاهای عمیق نیزموجودات عجیب را درخود جا داده که ما هنوز درمورد آنها چیزی زیادی نمی دانیم. در واقع برخی حیوانات بحری برای ما آدم ها مثل موجودات خیالی مریخی می مانند.
هنگامی که کشتی ها به جستجوی دریا های متلاطم واوقیانوس ها می روند، تورهای را به هزاران متردر اعماق دریا می اندازند وگاهی اوقات توربا حیواناتی برمی گردند که دریا نوردان به آنها هیولاهای دریا می گویند.
گاو ماهی غولپیکر استرالیایی / Giant Australian Cuttlefish

به نظرمی آید که دلیل خاصی وجود دارد که موجودات دریا های عمیق اینقدر بزرگ می شوند.
یکی از این هیولاهای دریا هم ماهی مرکب غول پیکراست. این ماهی گونه های مختلف و کوچکتر را نیز شامل می شود، مانند گاو ماهی/ Cuttlefish وغیره. در واقع ماهی مرکب یکی از برادران ناتنی هشت پاها یا اختاپوت / Octopus است.
شاید ماهی مرکب یکی از اسرارآمیز ترین حیوانات عظیم الجثه درطبعت باشد، که دانشمندان تازه با جزئیات اناتومی بدن آن آشنا شده اند. همانند اختاپوت ها ، حلزون ها و صدف ها، ماهی مرکب نیز یکی از زیر گروه های اصلی خانواده نرم تنان است.
هرچند صدف ها پوسته دارند و با آن بدن نرم شان را محافظت می کنند، اما این پسرعموی نرم تن شان صدفش را داخل بدن نگهداشته است. با این اوصاف نرم تنان همه حیوانات یک فامیل بزرگ هستند، خانوادۀ که شامل گروه بی مهره ها می باشد. 
ماهی مرکب واقوام نزدیک آن به نام خانواده Cephalopda یا سرپاها (کنایه برحیواناتی که روی سرشان پا دارند) یاد می شوند. علمی که این حیوانات عجیب را مورد مطالعه قرارمیدهد، شاخه ای ازعلم حیات شناسی به نام Malacology است. این شعبه علمی حیوانات غیرفقاریه ازجمله گونه های بحری را مورد مطالع قرارمیدهد.
سرپاها حیوانات عجیب با ویژگی های خاص اند که خیلی ها را با دیدن شان متعجب می سازند. ماهی گیرهای حرفوی خیلی ازاین گونه ها ازجمله ماهی مرکب را با بنام Inkfish می شناسند.
 گونه های ازسرپاها / Cephalopda

چرا این حیوان را ماهی مرکّب مینامند؟
ماهی مرکب در بدن خود کسیه های بزرگ مرکب (رنگ) دارد که اسم این ماهی هم ازهمین جا آمده است. مرکب یا جوهرتیره زمانی استفاده می شود که ماهی در تیر رس دشمن باشد.
زمانی که خطر بیخ گوش باشد و ماهی مرکب راهی به جز فرار نداشته باشد، برای آن که بتواند رد گم شود مقدارزیاد مرکب را با رنگ قهویی تیره ازخود پخش می کند که ساحه اطراف را کاملا دودی می کند و خود ماهی مرکب در جا ردگم می شود. این یک روش نهایت هوشمندانه دفاعی است که حیوان با مهارت ویژه درفاصله زمانی کوتاه می تواند ازچنگ دشمن موفقانه فرارکند.


جنگ خونین و فرار زیرکانه
 این ویژگی دفاعی را تمام سرپاها دارند. تمامی گونه های سرپا ها درزمان مواجه شدن با خطر یک لکه رنگی، همانند بمب دودی تولید می کنند تا مهاجم را گمراه کنند. درهشت پاها این ماده یک ماده لزج است و جای که هشت پا قرار دارد را مشخص می کند؛ درحالی که خود حیوان قبلآ در سمت مخالف فرار کرده و دشمن کاملا گمراه شده است. اگر استتار(پنهان شدن/ درزمان تهدید و یا شکار) به وسیله تغییر رنگ و شکل جواب ندهد، ماهی مرکب بعد ازجنگ خونین با دشمن، مثلا مارماهی، با پاشیدن مرکب راه نجات بعدی را انتخاب کرده ومانند جت فرارمیکند.
برخلاف ماهی مرکب، هشت پا ها درآب های کم عمق زندگی می کنند، جسامت کوچکتر ازماهی مرکب دارند و اما قوه استتارنهایت قوی دارند. این ها با انسان ها هم خوب کنارمی آیند.
 هشت پا با قوه استتار قوی و تغییر رنگ که دارد، همراه با صدف ها بیشتر روی سخره های آبی ساحلی سکونت دارد وبا شکار ماهی و سایرحیوانات بحری تغذیه می کند.
هشت پا / Octopus
درسال های اخیر با فراهم شدن روش های ماهی گیری درعمیق ترین قسمت های اوقیانوس ها، به ویژه در اوقیانوس آرام وجزایر نیوزیلاند، ماهی های مرکب بیشتری به دام می افتند. این موضوع فرصت تشریح و شناخت این هیولادی دریا را بیشتر فراهم کرده است. 
نخستین نشانه های وجود زندگی مخفی ماهی مرکب عظیم الجثه با دیدن اقوام کوچکترآن نمایان شد.
دانشمندان درجزیره شمال نیوزیلاند گونه های متعدد ازماهی های مرکب کوچک اندام را دریافت کردند. اما غولپیکرها همیشه در اعماق دریا ها زندگی میکنند.  این دانشمندان ماهی های مرکب را با وسیله کنترول از راه دور با نام آر او وی (ROV) با همرای چراغ ها به اعماق می اندازندبه این گونه ماهی های مرکب را شکار هم می کنند.
 درخیلی کشور ها ماهی مرکب در لیست غذایی انسان ها قرار دارد. اما گوشت ماهی مرکب بزرگ بوی امونیاک میدهد. هرسالههزاران تُن ماهی مرکب و سایر اقوام آن به وسیله انسان خورده می شود.
نخستین چیزی که با دیدن یک ماهی مرکب غول پیکر متوجه می شویم این است که تصور می شود این حیوان  مرموز شبیه یک موجود فضایی عجیب است. بدن این حیوان در قسمت انتها با یک دم بال مانند آغاز می شود. صندوق نرم بدن آن همه انساج نرم شامل دستگاه هضمی، تنفسی، تولید مثل و سایر اجزایی حیاتی  حیوان را درخود جا داده است.
ماهی مرکّب غول پیکر
درقسمت ختم تنه یک ساختمان قیف مانند قرار دارد که درزمان حرکت جهشی حیوان عمل می کند. بعد دو ساختمان بزرگ چشم حیوان وهشت ساختمان نرم بازو مانند و دو شاخ طویل دردوانتهای بدن قراردارد. در میان ساختمان های بازومانند دهن حیوان که ساختمان منقار مانند است قرار دارد.

عحیب ترین های ماهی مرکّب
ماهی های مرکب غول پیکر حیوانات کاملا مرموزی هستند. زیرا آنها سه قلب دارند و خون آبی رنگ در رگ ها یشان جریان دارد. پوست شان می تواند در هرثانیه رنگ عوض کند. نه با آهستگی یک آفتاب پرست بلکه با سرعت برق . پوست بدن این حیوانات طوری چشمک می زند که انگار روی بدنش فیلم نمایش می دهند. در اعماق بدن ماهی مرکب یک اندام نوری وجود دارد که در مواردی از نور آن برای استتار استفاده می کنند. ماهی مرکب این چراغ  مرموز را برای آنکه با نورآسمان مخلوط شود و شکارچی ها آنرا اشتباه بگیرد، استفاده می کند. ماهی مرکب چراغ درونی را تنها در زمان های مشخص که با رنگ سطح آب تطابق نمایند بکار می گیرد. زیرا از دید اعماق دریا دشمنان ماهی مرکب را با ستاره های آسمان اشتباه می گیرند.  

ماهی مرکّب جنگجوی قوی
ماهی مرکّب چابک ترین شکارچی دریا است. او این قدرت مرگبار را از دو شاخ طویل و شش بازوهای بزرگ خود که با مکنده ها و زایده های نهایت قوی مجهز اند می گیرد. مکنده های ماهی مرکب قدرت چسبندگی عجیبی را با به کارگیری ایجاد خلا به میان می آورند.
 ماهی مرکب ازمکنده ها و زایده ها در زمان شکار استفاده می کند. همچنان کار برد دیگر این مکنده ها این است که ماهی مرکب در زمان استتار و یا حرکت سریع بازوهای شش گانه و دو شاخ بزرگش را به وسیله قفل کردن این زایده ها و مکنده جمع نگهمیدارد، و این باعث می شود که در زمان حرکت جهشی خیلی سریع بازوها در کنترول حیوان بمانند.
ناخن های چنگک مانند
ماهی مرکب در زمان شکار دو شاخک طویل و شدیدآ قابل کنترولش را به سوی طعمه پرتاب می کند و زمانی که شاخک ها به بدن طعمه تماس کند به کمک مکنده ها آنرا می گیرد. برابر شدن درمیان دوشاک برابر به مرگ حتمی برای طعمه ماهی مرکب است. شاخک های ماهی مرکب استخوان ندارد و ساختمان عضلانی است. در وسط آن یک رشته نخ عصبی قوی قرار دارد.
عضلات بازوها از یک سمت به سوی دیگر موج میابند، مانند حرکات عضلات لشم در پستانداران اما ده ها بار سریعتر، و درموج حرکت برگشتی دوباره عضلات به سمت مخالف برگشت می کنند و همه چیز را به سمت دهن ماهی برمی گرداند. شاخک ها مجددا در داخل بازوها همراه با طعمه ناپدید می شوند.
دانشمندان فکر می کنند که ماهی مرکب غول آسا متفاوت تر از ماهی های مرکب کوچکترعمل می کنند.
آنها استدلال می کنند که ماهی های مرکب در اعماق بیشتر بر پایه خفا کار شکار را یک سره می کنند تا برسرعت عمل وابسته باشد.
در زمان شکار دو چشم بزرگ وقوی ماهی مرکب در واقع درمحور شاخک ها هماهنگ می شود. درواقع شکل دید از زاویه نشانه یک تفنگ را دارد. ماهی مرکب با هماهنگ کردن چشم ها با شاخک ها شکار را نشانه می گیرد و بعد با تمام نیرو بدن و شاخک ها را به سوی شکار انداخت می کند.
سیستم دوران خون ماهی مرکّب
 دوران خون ماهی مرکب
ماشین حرکی جت مانند ماهی مرکّب به اوکسیجن زیاد ضرورت دارد. او این مقدار اوکسیجن را به وسیله سیستم دوان خون و آب شش های بزرگ اش فراهم می کند.
سرپا ها ازجمله ماهی مرکب خون آبی رنگ دارند، که به بر پایه مس است و به آن هیموسیانین می گویند. دقیقآ مشابه خون سرخ رنگ انسان که برپایه آهن است و به آن هیموگلوبین می گویند.
در ماهی مرکب خون اکسیجن دار دارای رنگ آبی وخون بدون اکسیجن بی رنگ می باشد. این است که وقتی این حیوان مرده باشد خون آن بی رنگ است.
 دانشمندان با تزریق جوهر توانسته اند مسیر گردش خون ماهی مرکب را رد یابی و تشریح کنند.

ماهی مرکّب برای گرفتن و رساندن خون اکسیجن دار کافی سه قلب دارد.
قلب ماهی مرکب متشکل ازیک قلب فرعی مرکزی و دو قلب مستقل جانبی می باشد. قلب مرکزی به کمک دو قلب جانبی که هرکدام در مجاورت بال های شش های آبی قرار دارند، خون آبی رنگ (اکسیجن دار) را به اطراف بدن پمپ میکند و خون نا صاف ( خون بی رنگ) را قلب های جانبی از محور بدن به هرکدام از شاخ ها شش می رساند و به این ترتیب خون دوران مکمل را طی میکند...


در ادامه معلومات بیشتر درمورد سیستم های حیاتی این موجود عجیب با عناوین زیر تهیه خواهد شد.

سیستم عصبی ماهی مرکب
سیستم تنفسی        //
سیستم هضمی      //





سیستم تناسلی    //
عشق لرزان










سیستم عضلی و شبکه حرکی پمپ آبی

رازچشم های بزرگ
 پوست رنگی و راز تغییر رنگ درماهی مرکب



دوشنبه، تیر ۱۰، ۱۳۹۲

زالو / Leech

زالو  Leeche 
     زالو کرم پهن دارای دندان هاي برند ودهان مکنده قوی است، که با مکیدن خون سایرموجودات حیات به سر می برد.
زالو در زیرآب
زالوها از قدیمی ترین و مشهورین انگل (پرازیت) هاي اند که درخیلی ازمناطق کشورما افغانستان وجود دارد. در برخی مناطق زالو را با نام جوک هم مي شناسند.
زالوها همیشه تشنه به خون هستند و خون انسان، حیوان و حتی مایعات سایر حشرات در فهرست غذایی شان شامل است.
در واقع زالوها بخشی ازحیات وحش دلدلزار،   جویبار، چاه هاي آب و ساحات مرطوب جنگلی اند.

بیشترین تعداد و گونه هاي مختلف زالو در جنگلات بارانی وجود دارند، که مشهورترین آنها زالوهاي ببری هستند. بیشترین تعداد و گونه هاي زالوي ببری درامریکایی جنوبی جنگل هاي آمازون شناسایی شده است.

شکار چلپاسه
زالوها موجودات نهایت با هوش هستند. گاهی باورش دشوار است که این خون آشامترین موجود مفید هم باشد. اما این درنده هاي ترسناک تعادل حشرات جنگل و آبنا ها راحفظ می کنند. حتی درموارد طبی نیز ازگونه هاي خاص زالو استفاده مي شود.
چنانچه درطبابت ساحات جلدی که خونرسانی ناقص دارد، از زالو منحیث محرک به جریان انداختن خون ناحیوی استفاده مي شود، و یا برای مکیدن آبسه ها به کار می رود. در خیلی از کشورها کلینیک هاي مخصوص زالو درمانی وجود دارد. اما درافغانستان از موجودیت کلینیک زالو درمانی معلومات در دست نیست.

زالو درمانی
   مانند هر جانور دیگر، زالو براي بقا نیاز به تغذیه دارد، و این را هم خوب مي داند که نباید توسط طعمه اش ردیابی شوند. چنانکه بیشرحیوانات وانسان هاي که هدف حمله زالو قرارمی گیرند وقتی آگاه می شوند که چند مدتی ازتهاجم زالو گذشته باشد، و این جسم مملو از خون و سنگین زالو است که میزبان را آگاه مي کند.
تهاجم زالو به انسان
خیلی ازحیوانات بزرگ چون فیل، گاو و اسب اصلآ از اینکه میزبان اند، آگاه نمی شوند. تا آنکه زالو پس ازمیکدن و مملو شدن میزبان را ترک می کند.
اما زالو چطورمي تواند میزبان اش را طوری مورد حمله قراردهد که میزبان آگاه نمی شود ؟ 
ساختار بدن زالو
    مثل هرموجود زنده، زالو دارای يك ساختارساختمانی ویژه منظم است. بدن زالو متناسب با عملكرد آن تمام شرايط لازم را براي اعمال و رفتار زالو بودن را فراهم مي كند.
زالو يك موجود نرم تن است و بدن آن به شکل بند ها می باشد که اغلب از 34 بند تشكيل شده است. بدن زالو به شكل تيوب دولايه است كه درسرتاسر بدن آن ازدهان تا مقعد كشيده شده است. وقتي از دور به بدن زالو نگاه مي كنيم سياه رنگ است، اما اگر گاهی زالو را ازنزديك مشاهده كنيم، سبزمایل به زرد رنگ است كه با نوار نارنجي کمرنگ درطول بدن آن مشخص مي شود. ساختار بیرونی و رنگ مشخص زالو بیشتر زماني مشخص می باشد كه بدن آن پرخون باشد. محققان مشخص کرده اند که داخل بدن زالو به يك دستگاه پيچيده شباهت دارد. ديواره بدن زالو طوري طراحي شده است كه بتواند ازعهده اعمال خود برآيد. ماهيچه هاي قوي ديواره ي بدن زالو، اين امكان را مي دهد كه بتواند به مدت طولاني شنا كند و به زالو كمك مي كند تا محكم به شكار خود بچسبد.
 سر زالو
سر زالو جزء ديگري ازعجايب آن است. طوري كه عمل چسبيدن، نيش زدن، ترشح، مكيدن و حس كردن را به نحو احسن انجام مي دهد. سر زالو داراي گيرنده هاي چشايي وحرارتي نهایت حساس بوده و براحتي مي تواند نسبت به پيرامون خود عكس العمل نشان دهد. سر زالو ساختمان خریطه مانندی است که با ایجاد خلا به بدن میزبان می چسبد، ساختمان مکنده مشابه در انتهاي بدن آن نیز وجود دارد. در واقع زالوعمل چسبیدن به بدن میزبان را از هر دو سویش می تواند انجام دهد، اما مکیدن خون تنها بوسیله سر آن صورت انجام می شود.
 زالو روي پوست فیل
    ظاهرآ طوری معلوم می شود که زالو موجود نرم و بی استخوانی است. اما هر زالو درلوله دهن اش سه ساختمان دندان مانند نهایت برنده دارد، که حتی می تواند پوست فیل افریقایی را به سادگی بشکافد. دندانها درمسیرمجرايي هضمی زالو قراردارند.
بعد گرفتن زالو ازبدن حیوان اگردقت شود دقیقآ شکل مثلثی که جای دندان هاي زالو را نشان میدهد، را می توان در محل گزیده شدن دید.


 قبل ازسوراخ کردن پوست بدن میزبان، زالو مادۀ بی حس کننده یی که دارای خاصیت ضد انعقاد خون را  نیزدارد، روی ساحه مورد نظرمي پاشد. این مواد با خاصیت بی حس کنندگی قوی که دارد، از ایجاد درد جلوگیری می کند. این یکی روش هاي است که زالوها می توانند براي یک مدت طولانی در بدن حیوان میزبان بماند و تغذیه کنند، بدون آنکه میزبان با خبرشود.
زالو درزمان مکیدن مواد ضد انعقاد خون را تولید وبا خون مکیده شده مخلوط می کند که مانع لخته شدن خون می شود. چون زالوها می خواهند خونی را که مي مکند به شکل درست آن تجزیه و ذخیره کنند و بعد براي مدت طولانی تر از آن استفاده کنند.
زالو وقتی به اندازه کافی خون بمکد و بزرگ شود، خودش می افتد. زمان حجوم زالو تا ترک میزبان ممکن بیشتر از دو هفته زمان ببرد. زالوبعد از ودا با میزبان به تولید مثل می پردازد.
لوله هضمی
  لوله هضمی زالو درطول بدن ازسه قسمت روده یي تشکیل شده که متشکل ازروده نخست، روده مياني كه به آن معده زالو نيز مي گويند و روده پسين در که انتهايي ترین قسمت کانال هضمی زالو قرار دارد.
روده نخست يا ابتدائي زالو شامل دهان، حلق، مري مي باشد. روده مياني یا معده از ده جفت كيسه تشكيل شده است كه قسمت بيشتر روده هاي داخل شكم زالو را تشكيل مي دهند. كيسه ها به طرز جالبي درطول معده درامتداد هم چيده شده اند. روده انتهایي كه به صورت سه تكه یي است و بعد ازمعده بيشترين حجم کانال هضمی زالو را تشكيل مي دهد. 

اگركل روده زالو را به ده بخش قسمت كنيم، قسمت دهان و حلق آن يك دهم، روده ابتدايي يك دهم، روده مياني يا معده پنج دهم و روده انتهایي هم سه دهم کل لوله هضمی زالو را تشكيل مي دهند . 
مواد غذایی درکانال هضمی زالوعلاوه برهضم کیمیاوی با کمک برخی باكتریا ها نیز درهضم باکتریایی صورت می گیرد.
معده زالو به عنوان يك محفظه بزرگ و پيچيده مي تواند مواد غذايي را درخود ذخيره كند تا زالو بتواند براي مدت طولاني بدون استفاده ازغذا زنده بماند. درقسمت انتهایي معده زالو هضم كم انرژي يا آهسته اتفاق مي افتد و حتي در صورت نياز هاضمه بي هوازي نيز درمعده اتفاق مي افتد. زالو بعد از آنكه محتويات شكم را استفاده كرد مي تواند ماه ها زنده بماند. زالو يك دهان و يك معده دارد كه هر دوي اينها نقش مكنده جلوي وعقبي را دربدن زالو ايفا مي كنند. با مكنده عقبي خودش را به بدن ميزبان محکم مي كند و مكنده جلوي كه دهان است با پشتوانه مكنده ي عقبي خود را نگه مي دارد و بدن ميزبان را محكم مي گيرد. البته مقعد در سطح پشتي بالاي مكندۀ عقبي قرار دارد .
ساختار كل بدن زالو بطور كامل درشكل زیرنمایش داده شده است.

سایر شبکه هاي بدن زالو
زالو موجودات دوجنسی/ Hermaphrodite است. همانند سایرجانوران زالو از طريق مقعد عمل جنسی و هم دفع مواد اضافی را انجام مي دهد. با این وصف سيستم اطراحی و اعضاي توليدمثل زالو درمسیرمشترک قرار دارند.
خون زالو دارای هیموگلوبين است كه حامل اكسيجن به تمام قسمت هاي بدن مي باشد. زالو داراي يك سيستم عروقي نیز است، كه يك شبكه اي مویرگي به هم پيوسته را شكل مي دهد.
دربدن زالو به جزدندان هاي برنده آن هيچ گونه استخواني وجود ندارد. به همين دليل جزء نرمتنان طبقه بندي مي شود. بدن زالو شباهت زيادي به كرم خاكي دارد و هر دو جزء خانواده اي مشابه اند.
از 34 بند بدن زالو بندهاي 9 تا 11 آن عضو مسئول توليد پيله را تشكيل مي دهند، و تنها درفصل تابستان قابل رويت اند. هفت بند انتهايي نيزمكنده عقبي را بوجود مي آورند.
بدن زالو داراي حلقه هاي ثانوي نیز است كه تعداد آنها به 105 عدد مي رسد و در قسمت خارجي بخش هاي داخلي را در زير خود پنهان مي كنند. هر بخش داخلي بطور متوسط توسط 5 حلقه پوشيده شده است، هرحلقه به شكل زيبائي مي تواند مثل آكاردئون باز شود.
حلقه ها وعملكرد پيچيده آنها به پوست زالو كمك مي كند، تا هرزمان كه لازم باشد گسترش يافته و مقادير قابل توجهي خون را درهنگام تغذيه يا مكيدن درخود جاي دهد. در داخل بدن زالو بلافاصله زيرپوست 32 غده، مثانه دفع، نفريديا و وزيكول سيمينال قرار دارند كه بصورت بخش مجزا نشان داده مي شوند.
دقت درساختار پيچيده بدن زالو هر انسان پوینده را به شگفتي وا مي دارد. به خصوص سيستم عصبي پيشرفته و منحصر به فرد اين موجود كه طورماهرانه اي روي طعمه يا دشمن خود تمركزمي كند، حيرت انگيز است .
خسارات زالو
خسارات ناشي ازحمله زالو شامل کاهش تولید، لاغری و عفونت هاي پوست درحیوانات شده و درصورتی که تعداد زیاد آن به یک باره حمله ور شوند، سبب مرگ هم شده می توانند. حمله زالو براي قربانی هاي کوچک قطعآ کشنده است.
براي پیشگیري ازابتلا به زالو و خسارات ناشی از آن، بهتراست از ورود انسان و حیوان به دلدلزار و جویبارها و چاه هاي آب جلوگیری شود.
بهترین روش پیشگیري از آسیب زالو هاي وحشی، معاینه به موقع ساحات بدن بعد از برگشت از جویبار، دلدلزار و چاه آب می باشد، و برداشتن به موقع زالو ساده ترین راه معالجه است.
درحیوانات به ویژه گاوهاي که ازجویبارها آب می نوشند، خیلی اتفاق می افتد که زالو وارد سوراخ هاي بینی، دهن و گلوی حیوان مِي شود. این اتفاق حتی در انسان نیز رخ داده است.
دراین موارد، اگردسترسی به زالو نا ممکن باشد. بهتر است ازگونه هاي زرقی داروهاي ضد کرم استفاده شود. 
 عبدالقدیر قدیس
اسد 1392 خورشیدی

سه‌شنبه، خرداد ۲۸، ۱۳۹۲

التهاب پستان

التهاب پستان / Mastitis
        التهاب پستان یکی از دردسرساز ترین موارد طب حیوانی است که پیامدهای سنگین اقتصادي را به همراه دارد. برای دانستن چگونگی رویداد این بیماری التهاب پستان وهم راه های پیشگیری از واقعات کلینیکِي آن، اینجا مطالبی چند خدمت خوانندگان، به ویژه دانشجویان وترنری ارایه می شود. 

 تعریف
      التهاب پستان یکی ازعوارض کلينيکي عمده در حيوانات شيرده می باشد که با کاهش تولید شیر، تغییر حالت پستان، درد، تب و بی اشتهایی حیوان و سایر عوارض کلینیکی مشخص می شود. این بیماری در گاوهاي با توليد بالا اهمیت بیشتر دارد. طورعموم عوامل التهابی غدوات وسایر انساج پستان را مصاب و درخیلی موارد، حالات کهنه درد، آینده یک التهاب ساده میتواند تخریب وتوقف همیشگی تولید لاخ مبتلا و درنهایت با مرگ پستان پایان عمر تولیدي حیوان را سبب شود.  

چگونگي رویداد التهاب پستان
 درتمام رویدادهاي التهاب پستان عوامل میکروبی نقش دارند. اماهمیشه تمامی گونه های میکروبی در به میان آوردن شکل کلینیکی التهاب پستان سهیم نیستند.  
 تا کنون بيشتر از100 گونه هاي ميکروبي ازغدوات پستان گاوها تفکيک شده اند، که تنها تعداد کمي مسوول عوارض کلينيکی التهاب پستان گاوها بوده اند. طبق معمول معين کردن نوع التهاب پستان مستلزم شناخت نوع عامل التهابي آن مي باشد. طورمثال: منشاء عوامل باکتريايي يک التهاب ساري پستان هميشه با تکثردرنسج پستان و بعد به وسيله افرازات به محيط پراکنده مي و به سایر حیوانات فارم سرایت می کند. اما عوامل ميکروبي که سبب التهاب ساده پستان می شود، بیشتر ازمحيط ماحول  حیوان وارد نسج پستان شده و با تناسب مقدارعوامل ميکروبي وخامت التهاب پستان شکل مي گيرد.
به استثناي گونه هاي مايکوپلازمایی Mycoplasma/  که بیشتر مي توانند غدوات پستان را از طريق جريان خون مورد تاخت وتاز قرار دهند، بيشتر عوامل میکروبی التهاب پستان از طريق مجراي لاخ پستان، به شکل ناحیوی، وارد دستگاه توليدی حیوان شیرده مي شوند.
عوامل ويروسي و فنگسي به ندرت باعث التهاب پستان مي شوند. اما 5 گونه باکتريايي مسوول رخداد بيشتر التهاب پستان در گاو ها  خیلی مشهورهستند.
شکل ساري التهاب پستان مشخصه خيلي ازبيماري هاي ساري حيوانات شيرده بوده مي تواند، که اين موارد هميشه با سايرعوارض و مشخصه های کلينيکي بيماريهاي ساري به همراه است.
 مهار اين عوارض هم وابسته به مهار امراض ساري است. اما پياده سازي برنامه هاي مهار التهاب پستان گاو بيشتر با  عوامل ميکروبي محيطي وغير ساري رابطه تنگاتنگ دارد.
درچهاردهه اخير واقعات التهاب پستان ناشي ازعوامل سرايت کننده باکتریایی چونStaphylococcus aureus  وStreptococcus agalactiae  در خيلي از کشورهاي دنيا کاهش داشته است.
ازقام ارايه شده توسط کشورانگلستان نشان ميدهد، که رخداد کلينيکي التهاب پستان گاو درفارم هاي بزرگ بطورنسبي ازهر 150 واقعه به 100 واقعه کلينيکي  درسال  1960 و از 100 به 35 تا 40 واقعه درسالهاي 1380 ميلادي کاهش داشته است ( Leigh, 1999  ).
 هرچند استفاده از روشهاي تشخیصي متعدد با ارزیابی نمونه هاي شیر و کاربرد  دارو هاي ویژه برای تداوی التهاب پستان هنوز درمبارزه با این بیماري نقش عمده دارند، اما امروزه تمرکز بر یافتن راه حل هاي پیشگیرا نه التهاب پستان با بلند بردن توان مقاومت حیوان، در محور توجه ها قرار دارد.
  برنامه هاي جلوگيري واقعات التهاب پستان درگاوها عمومآ با مواردي که عوامل ميکروبي منشاء داخلي دارند و بعد از طريق افرازات پستان پخش مي شوند، بيشتر قابل اجرا وهم مفيد مي باشد. برخلاف، مهار واقعات التهاب پستان ناشي ازعوامل غير ساري، عواملی که هر زمان درهرکجا حضور دارند.  کافیست تنها کوچکترین کم توجهي درمراحل شيردوشي صورت گیرد، تا عوامل التهاب سرایت کند و عمر تولیدی پستان را به خطر مواجه کند. بنابراین، با توجه به نیاز به دقت بیشتر در مراحل مختلف شیردهي، مهارعوامل غیرساري التهاب پستان دشواربه نظرميرسد. با این وجود، مثل هميشه التهاب پستان يکي ازعمده ترين بيماري هاي طب حيواني باقی مي ماند. بیماري که همیشه باعوارض اقتصادي سنگين به همراه مي باشد. 
همانند سایربخش هاي عضویت، روشهاي دفاعی ویژه پستان نقش کلیدی درجلوگیری از ابتلا به التهاب پستان را به عهده دارند. این روشهاي دفاعی عملکردهاي دسته بندی شده و یا میخانیکي مستقل درپستان را نیز شامل مي شود.
 عملکردهاي دفاعي پستان
-  دفاع ميخانيکي پستان
   - دهانه و مجراي لاخ پستان نخسنین خط دفاعي پستان را در برابر عوامل التهابي تشکيل ميدهند. برخي ازعوامل التهابي لجوج چون Staphylococcus aureus گاهي از طريق نفوذ در جدار پوست و ياغشاهاي داخلي پستان التهاب غدوي پستان را سبب مي شوند. بيشتر اوقات شکنند شدن / Desquamation / حجرات کراتيني و پوستک شدن لاخ شرايط نفوذ اين عوامل را بيشترمساعد مي سازد.  
- يکي دیگر از عوامل دفاعي پستان هم لايه هاي چربي موجود در قشر لاخ ها مي باشد، که عملکرد توقف دهنده ميکروبي دارد.
- عمليه طبعي تراوش شير از غدوات و فشار تخليه شير از مجراي لاخ پستان از ديگر عملکردهاي  دفاع میخانیکی پستان مي باشد. این روش هميشه منحيث عملکرد دفاع بی نظیر در زدودن عوامل التهابي ازمجراي پستان عمل ميکند. حتی اين ميخانکيت دفاعي در زمان تداوي التهابات پستان به ويژه ناشي ازعوامل ميکروبي– باکترياهاي گرام منفي– چرک زا کاربرد خاص دارد. چنانکه با تخليه پستان مقادير بيشمارعوامل ميکروبي مقاوم موجود در داخل پستان، عواملی که در زمان تداوی با مواد داروي با سماجت برخورد می کننند، را مي توان کاهش داد. 

طويل بودن لاخ پستان نیز مي تواند در دور نگهداشتن غدوات پستان از تماس آسان با عوامل ميکروبي مفيد باشد. چنانکه گاوهاي جوان (غناجي ها/ heifers) که بيشتر در آغاز شیردهي اديماي پستان دارند، به دليل داشتن لاخ هاي کوتاه هميشه بيشتر از ساير گاوها با التهاب پستان مواجه ميشوند (Waage et al., 2001).
 همچنان، زخم هاي سطح پستان نيز از راه هاي مساعد کننده براي نفوذ عوامل و وقوع التهاب پستان در گاوهاي شيري مي باشد. حتي زخم هاي ناشي از صدمات ماشين شيردوشي  (ويا مکيدن گوساله) مي تواند سبب التهاب پستان گاو ها شود (  Lewis et al., 2000). از این رو جلو گیری از ایجاد زخم ویا پاک نگهداشتن زخم پستان یک از راه های کمکی در جلوگیری از مبتلا شدن به التهاب پستان بوده می تواند.

- عوامل غير اختصاصي دفاعي پستان
     Lactoferrin   موجود درغدوات شيري عملکرد توقف دهند باکتريايي خويش را با اتصال با مالیکول هاي آزاد آهن اعمال ميکند، که در اثر کاهش اين عناصر مانع خوب در روند تکثرخيلي ازباکتريا ها در غدوات پستان مي شود. مقداری از Lactoferrin درغدوات شيري سبب محافظت از التهاب Coliform  درگاو هاي خشک مي شود.
Lysozyme  يک پروتين داراي قابليت کشنده باکتريايي برضد هردو باکترياهاي گرام مثبت و گرام منفي است، مگر به دليل ناچيز بودن غلظت آن نسبت به ساير عمليه هاي دفاعي پستان سهم نابسنده دارد.
    انزايم لکتوپراوکسيداز...(Lctoperoxidase-thiocyante-hydrogen peroxide system) يکي ديگر از کاربرد هاي دفاعي پستان با خاصيت نابود سازي فعال باکتريا هاي گرام مثبت و گرام منفي در پستان است. اين عملکرد دفاعي درقالب يک سيستم مستقل مساوي با تمام سايرعمليه هاي دفاعي پستان درمحافظت از ابتلا به التهاب هاي غيرساري پستان نقش  دارد. 
انزايم لکتوپراوکسايداز توسط انساج وغشاهاي داخلي پستان توليد مي شود. قابل ذکر است که توليد اين انزايم با غلظت سايرعناصرتسهيل کننده مانند/Thiocyanate  که بيشتربه وسيله جيره غذايي شامل علوفه تازه براي گاوهاي شيرده فراهم ميشوند، تنظیم می شود. به اين دليل تغذيه علوفه تازه برای گاوهاي شيرده بویژه گاوهاي محلی، علاوه بر ازدياد توليد شیر و تسريع روش دفاعي ترشحي کانال پستان، مقدار بسنده عناصر کيمياوي را براي سيستم هاي مستقل دفاعي پستان فراهم ميکند. با اين اساس ميزان ابتلا به التهاب پستان درگاوهاي که با علوفه تازه تغذيه ميشوند، کاهش ميابد.
نظريه هاي وجود دارد، که مقاديرهايدروجن پراکسايد در تمام عمليه هاي انزايماتيک شير توليد مي شود، يکي ديگر از مواد دفاعي در پستان است، که مانع فعاليت استريپتوکوک ها / Streptococcus در پستان ميشود. همچنان که عمليه هاي متعدد ديگر ازموانع عمده در راه رشد خيلي از باکتريا هاي گرام منفي درپستان بحساب مي روند.

-   دفاع حجروي در پستان
      شمارش حجرات موجود در شير برگرفته شده از پستان سالم عمومآ چيزي معادل 105  حجره بدني درهرملي ليتر شير را نشان ميدهد. میزان اين حجرات بيشترين تعداد مکروفاژها /Macrophages  وکمترين تعداد نيتروفيل /Neutrophils و لمفوسايت ها /  Lymphocytes  و تعدادي از حجرات غشاها/  Epithelial cell را شامل مي شود.
اندازه حجرات موجود در شير بيشتر در مراحل آغاز و ختم دوره شيردهي از دياد ميابد. گونه هاي حجرات موجود در شير نيز در مراحل اوليه تا اواخر دروه شيردهي معکوس مي شود. چنانچه برخلاف روز هاي اول، در اواخر دوره شيردهي بيشترين درصد نيترفيل ها را درشيرسالم ميتوان يافت.
تعدد و سرعت سرکشي حجرات دفاعي بدن ازغدوات پستان خود ازعوامل عمده و اساسي درجلوگيري از ابتلا به التهاب پستان محسوب مي شود. چنانکه در اوايل دوره شيردهي گاوهاي با داشتن کمترين تعداد حجرات درشير با بيشترين امکان ابتلا به التهاب پستان مواجه خواهند بود.
ازجانبي هم، موضوع کاهش تعداد حجرات دفاعی در شیر ميتواند حکم زنگ خطر را براي اقدامات محافظوي درجلوگيري از التهاب پستان درگاو مورد نظرباشد. زیرا به دنبال دریافت سهم حجرات دفاعی در شیر میتوان روی اتخاذ  تدابیر بیشگیرانه  از مبتلا شدن احتمالی پستان  حیوان تمرکز نمود، که ازمهمترين اقدامات يکي هم تدابير حفظ الصحوي بيشتر دراين چنين گاوها ميباشد.
دانستن اين نکته ضروري است، که کاهش درشمارش حجرات دفاعي شير پيامي بر امکان ابتلاي گاوشيري به ساير بيماري هاي عفوني را نيز بهمراه دارد.
     نيتروفيل ها / Neutrophilsازعوامل اساسي نابود کننده باکترياها درغدوات پستان بحساب مي آيند. سرازير شدن این حجرات از دوران خون به ساحات التهابي بدن، از جمله    پستان، وابسته به عملکردهاي کيمياوي هماهنگ کننده التهاب مانند : سايتوکاين ها / Cytokines و پروستاگلاندين ها /Prostaglandins  ، که از نخستين برانگيزنده هاي عکس العمل التهابي اند، مي باشد.
برمبناي آزمايش هاي واقعات خفيف التهاب پستان، تعداد حجرات دفاعي شير تنها درظرف يک ساعت پس از آغازعملکرد التهابي تنها افزايش چند درصدي دريک ملي ليتر شير را نشان داده است. درحاليکه در واقعات کلينيکي التهاب پستان ممکن تعداد مليوني اين حجرات را در شير مي توان يافت.
عمومآ نيتروفيل هاي باکتريا ها را ابتدا ميبلعند و بعد آنها را با عملکردهاي ماليکولي اوکسيداتيف و يا غير اوکسيداتيف Oxidative- dependent or Oxidative-independent system)) نابود ميکنند. در اين ميان عمليه هاي اوکسيداتيف بيشتر براي باکترياهاي گرام منفي اثر گذار است، درحاليکه باکتريا هاي دردسر ساز مانند Staphylococcus aureus  با داشتن توانايي توليد انزايم /  Catalase خاصيت کشندگي با روش اکسيداتيف / Oxidative- dependent نيتروفيل ها را خنثي مي کنند. از سوي ديگر، از آنجاييکه توان کشندگي ميکروبي نيتروفيل ها با بگارگيري روش Oxidative-independent  برمبناي عملکرد انزايم هاي تجزيه کننده حجروي Lysosomes /  استوار است،  اين خاصيت نيز به دليل اثر منفی غلظت بلند و تعدد ساير انزايم هاي شير مانند   Casein و مواد چربي دار و جذب این مواد بوسیله نيتروفيل ها، کاهش ميابد. از سوي هم تخريب حجروي و ازدياد مالکول هاي آزاد در اثر پيشرفت التهالب توان عملکرد و مقاومت نيتروفيل ها را بيشتر کاهش ميدهند. همه اينها باعث مي شود که عوامل باکتريايي چون Staphylococcus aureus   در واقعات التهاب پستان دست سيستم دفاعي بدن را از پشت مي بندند.
    نقش ليفوسايت ها درمحافظت ازغدوات پستان هنوز مورد مطالعه خيلي از محققان قرار دارد. اما اين نکته تاحال روشن گرديده است که سهم  لمفوسايت هاي T  موجود در پستان در مراحل مختلف شيردهي تفاوت هاي را نشان ميدهند، هرچند دليل  تغیير در تعداد اين حجرات در شير هنوز روشن نيست، اما آنچه تا بحال روشن شده است،  اينکه تغيیر در تعداد لمفوسايت ها بعد از زايمان در هماهنگي با موجوديت عوامل التهابي در شير  وابسته است  ( Sordillo et al., 1997).
-   سهم انتي بادي ها دردفاع ازپستان
        انتي بادي ها / Immunoglobulins Ig)) نقش نهايت مهم دردفاع از پستان دارند. چنانکه خوب و بد يک عارضه التهابي درهمان ساعات اوليه پس ازدست بکارشدن حجرات دفاعي و شدت آغازعکس العمل التهابي رقم ميخورد. انتي بادي هاي حاضر درپستان براي سمت و سو دادن و مهار آشوب ميکروبي درپستان نقش نهايت کليدي را ايفا ميکنند. برخي انتي بادي ها مانند / IgG1 طور انتخابي از سيرم خون وارد شيرگاوهاي سالم ميگردند، و برخي هم طور نوبتي به غدوات پستان سرميزنند. عموم انتي بادي ها به غدوات پستان سرازير ميگردند تا هرکدام به نوبه  خويش درخنثي سازي فعاليت هاي ميکروبي و بدام انداختن باکتريا ها حجرات دفاعي را کمک کنند. طور مثال: درنخستين ساعات آغاز يک فعاليت التهابي در پستان IgG2 موجود درپستان در به دام انداختن وهم تسريع عمل بلعيدن باکتريا ها حجرات نيترفيل را ياري مي رساند. همراه با ساير انتي بادي ها  IgM نيز در اندختن باکتريا ها به دام نيتروفيل نقش مهمي دارد. همچنان  IgA  با قفل کردن باکتريا ها به يکديگر و از چسپيدن باکتريا به حجرات خودي و تخريب آنها جلوگيری  ميکند. همچنان IgA در خنثي سازي زهرباکتريا ها نيز نقش نهایت ارزنده دارد.
      با توجه به اهميت پستان سالم ونقش اين عضو دراهميت اقتصادي گاوها، درسالهاي اخير مطالعات روي چگونگي شکل گيري عملکردهاي التهابي/ Pathophysiology، فهم دانشمندان از نقش سيستم دفاعي درپیشگیری رخداد التهاب پستان نسبت به هر زمان بيشتر شده است.
پژوهش ها نشان ميدهد که کاهش در واقعات التهاب پستان با تحريک و بلند بردن سهم سيستم دفاعي همراه با ازدياد مقدار انتي بادي در گاو ارزنده دانسته مي شود. با دریافت هاي اخیر معلوم می شود که هرگونه عوامل تحریک کننده بشمول واکسین هاي مختلف، میتواند سهمی در کاهش رخداد التهاب پستان درگاوهاي شیری داشته باشد.


عبدالقدیر قدیس
26 جواز، 1392 خورشیدي

dr_qadis@yahoo.com
---------------------------------------------------------------------------------------------------